We kregen een email van een journalist van het dagblad Trouw of wij van Radioachterhoek een interview wilden geven over 50 joar Normaal.
Lees hier het mooie stuk dat 21 mei in de krant verscheen op wel 2 pagina’s groot.
Voordat Bertus en Tinus zich oehoerend hard te barsten reden, was er in Nederland niet eerder een band geweest die in dialect een hit scoorde. Normaal bestaat komende Hemelvaartsdag precies vijftig jaar.
Vier heren kijken in de richting van een parkeerplaats in Hummelo, de handen in de zakken, een hoed op het hoofd. Het zijn Bennie Jolink, Ferdi Joly, Willem Terhorst en Jan Manschot, gegoten in brons. Het standbeeld van de mannen uit de beginperiode van Normaal werd op Hemelvaartsdag 2017 onthuld, in de Dorpsstraat waar even verderop de kerk staat, een Spar en een busje van bouwbedrijf Jolink. Ga aan het eind van de straat naar links en je rijdt naar café De Tol. Daar zitten de dj’s van Radio Achterhoek Harco van Dijk en Peter Puntdroad met Sandra Boogert en Karina van Dijk in een hoekje.
Niet zomaar een hoekje.
“Dit is heilige grond”, zegt Harco van Dijk. “Dit was het stamcafé van Normaal en in dit hoekje zaten ze altijd. Hier zijn heel veel nummers ontstaan. Als de bandleden in de beginjaren naar een optreden gingen, kwamen ze eerst hier om wat in te drinken. Meestal kwamen ze hier ook weer terug.”
Donderdag 29 mei staat de band op het uitverkochte tractorpulling terrein in Lochem, waar Normaal vijftig jaar geleden voor het eerst van zich liet horen, ook op Hemelvaartsdag. Daar zette Normaal zichzelf en de Achterhoek op de kaart, en kregen ze een grote schare fans. “Geen fans”, corrigeert Van Dijk. “Bij Normaal spreek je van anhangers.”
Van Dijk is dat al sinds 1977, ook het jaar dat Oerend Hard uitkwam, de grootste hit van Normaal. “Toen was ik twaalf”, zegt hij. “Mijn broer was twee jaar ouder en kocht lp’s en singles van Normaal. Ik ben geen anhanger die de band overal naartoe volgt, naar allerlei optredens en festivals. Ik blijf heel dicht bij de muziek. En dan vooral de muziek uit de periode tot halverwege de jaren negentig. Na die tijd kwamen er nieuwe bandleden bij, maar ook veel toestanden met strijkers en blazers. Dat hoeft voor mij niet zo.”
Boogert, Karina van Dijk en Puntdroad gaan wel graag naar optredens toe. “Voor mij gaat het echt om de beleving in zo’n tent”, zegt Boogert. “Met één grote familie om je heen.” Boogert komt oorspronkelijk uit Brabant en heeft een tijdje in ’t Gooi gewoond. “Maar ik ben wel een boerendochter. Als je dan al die boerenjongens bij zo’n optreden ziet staan. En nooit rottigheid, hè.”
Dat beaamt Willy Hermans. Hij is de schrijver van het boek Høken Brekken & Angoan. Aan de telefoon wil hij even iets rechtzetten. Dat høken, dat spreken westerlingen verkeerd uit. “Het is niet heuken, maar huuuken. Ik weet niet of je weleens bij een optreden van Normaal bent geweest, maar dat is echt een belevenis. Het motto van de band en de aanhangers is niet voor niets feesten en niet moeilijk doen.”
Dat motto is ook terug te zien aan het eind van het jaar, als Radio Achterhoek de Normaal Top 100 uitzendt. Van Dijk en Puntdroad zijn dj’s van Radio Achterhoek, waar ook Boogert en Karina van Dijk bijspringen, en presenteren de Top 100 in café De Tol. “Dan zit hier vierhonderd man en is het ramvol”, zegt Van Dijk. “Die lui komen echt overal vandaan. Alle B&B’s en hotels zitten vol en mensen komen met een sleurhut of met een camper die ze achter in de wei zetten.”
Natuurlijk wordt er het nodige bier geconsumeerd. Dat hoort ook bij Normaal. Hermans – geen anhanger van de band, wel Achterhoeker – vertelt over hoe ze aan dat bierimago komen. De eerste manager, Joost Carlier, zette bij de tv-opnamen in 1977 voor het nummer Alie een paar kratjes Grolsch neer. “Iedereen mocht dat bier in de rondte spuiten. Dat bier gooien is tot op de dag van vandaag gebleven. Er wordt niet alleen met bier gegooid, het wordt ook gedronken. Aan het eind van zo’n feest is een deel van het publiek best wel dronken, maar er zijn zelden vechtpartijen. Het is allemaal heel gemoedelijk en iedereen kent elkaar.”
Al dat bier zorgde ervoor dat het achter de schermen weleens uit de hand liep. Dat was in de eerste jaren van Normaal, zegt Hermans. “De manager stelde in 1976 een reglement van orde op. Daarin stond dat de bandleden de alcohol moesten matigen en zeker moesten stoppen met blowen, anders zou er nooit iets van de band terechtkomen.”
Het waren ook de jaren dat de band zich afzette tegen de Randstad, tegen de gevestigde orde. “Met een beetje lompe teksten”, zegt Hermans. Zo ook tijdens dat eerste concert in Lochem. Zanger Bennie Jolink vertelt erover in een oude aflevering van Andere Tijden. Hij herinnert zich dat ze ‘Kaatje, ga je mee neuken’ en ‘Godveredomme’ zongen.
“Toen we De Drieterije Blues inzetten”, vertelt Jolink, “en ik langzaam uit volle borst zong ‘Ik zat laatst te schijten op de plee’, gebeurde het. Ik zag een schok door het publiek gaan. En ik wist: nou heb ik ze bij de klote.”
Het publiek vond het prachtig, die rauwe, eigen taal. “Toen kwam de band nog niet op voor de boeren”, zegt Hermans. “Dat kwam begin jaren tachtig.”
Nu is Jolink geen verlengstuk van de pr-machine voor de Achterhoek of voor de boeren. Dat hij niet bang is op tenen te staan, bewees hij met zijn kritiek op de boerenprotesten een paar jaar geleden. Boogert: “Sommige boeren zeggen: jij bent helemaal niet voor ons. Nee, Bennie is voor een goed beleid. Dat is iets anders dan dat je niet voor de boeren bent.”
Van Dijk: “Zelfs mensen die nu een afkeer hebben van Bennie, blijven wel bij de muziek.”
Een van de bekendste boerennummers is De boer is de keerl. Dat nummer uit 1982 vervulde Boogert met trots. “Toen ik dat hoorde, dacht ik: zo, mijn vader is ook boer.” Boogert is docent en theatermaker. Ze werkt aan een musical. “Het verhaal van Grease, maar dan in het Achterhoeks. Daar gebruiken we muziek bij van Normaal en Boh Foi Toch, ook een plaatselijke band die veel in het Achterhoeks zingt. Van Normaal gebruiken we Achter wolken. Die teksten zijn zo treffend. Het is niet allemaal bier en zuipen.”
Dat het niet alleen feest is, merkt Van Dijk ook bij het aanvragen van verzoeknummers op Radio Achterhoek. “Als mensen ziek zijn, vragen ze voor zo iemand Ik kom altied weer terug (2001) aan. Of Woarum Mot Mien Dat Oaverkommen (1979). Daar zit al een hele verhaallijn in.”
“Als je tegenslag hebt, dan draai ik Val kapot (1982)”, zegt Puntdroad. “Dan kun je even flink van je af schreeuwen. Of Buugen of Basten (1992). Dat geeft heel veel steun, die nummers.”
Wat Van Dijk en Puntdroad ook opvalt aan de verzoeknummers is dat de aanvragers uit het hele land komen. Dat is ook te zien bij de concerten. De thema’s die Normaal bezingt, over het eenvoudige leven, zijn herkenbaar voor plattelandsbewoners in Limburg, Zeeland, Twente, West-Friesland of waar in Nederland ze ook wonen.
Hermans vond dat Normaal de Achterhoek aanvankelijk geen goede naam bezorgde, met de drank en het afzetten tegen het Westen. “In feite werd in de beginperiode van de band een soort vooroordeel bevestigd. Maar als je nu kijkt, zie je dat Normaal heeft bijgedragen aan het positieve beeld dat er is van de Achterhoek. Het wordt niet meer gezien als achtergesteld gebied.”
“Heel Nederland kent de Achterhoek,” zegt Puntdroad in café De Tol.
Boogerd: “Ja, maar op een positieve manier?”
Puntdroad: “Dat denk ik wel. Als je ‘Normaal’ zegt in Amsterdam, klinkt het: ‘O, Achterhoek’. Iedereen kent het.”
Van Dijk: “De Achterhoek is positief op de kaart gekomen, met het mooie landschap hier. Daar zingt Normaal ook over.”
Karina van Dijk: “Wat over deze regio wordt uitgedragen is dat wij er voor elkaar zijn, dat we elkaar helpen als dat nodig is.”
Normaal heeft heel wat teweeggebracht, zeggen ze alle vier. In de Achterhoek en in de rest van Nederland. En ze blijven høken. Komende Hemelvaartsdag weer. En anders wel op zaterdag bij het wekelijkse Radio Achterhoek-programma Tied um te høken.
Foto gemaakt door fotograaf Herman Engbers en dit geweldige stuk is geschreven door Marco Visser voor dagblad Trouw op 21 mei 2025.
